کمک پاپ به میسیونرهای لازاریست در ایران پس از جنگ اول جهانی(بخش پایانی)
انجمن رهپویان هدایت: نماینده‌ی پاپ در معیت فرانسن، رئیس میسیون لازاریست و کاتب همراهش و یک نفر نظامی-کـه از جـانب کفیل فرماندهی قوای ارومیه همراهی می‌شد- به سمت سلماس عزیمت نمود.19شب اول در قریه زنبالان و شب دوم را در قریه‌ی کولان-که هردو مسیحی‌نشین بودند- اقامت گزیدند و سپس به خسروآباد سلماس-که در نـیم فـرسخی دیلمقان واقع بود- عزیمت نمود.20
قبل از جنگ اول بین الملل، خسروآباد، مهم‌ترین مرکز لازاریستها بود که علاوه بر داشتن کلیسا، عمارت متعددی برای اسـکان روحـانیون، مدارس متعدد برای اطفال ذکـور و انـاث و حتی مرکزی برای تربیت کشیش بود؛ اما با ورود قوای عثمانی به آن منطقه، تمام آثار و ابنیه‌ی کاتولیکها ویران و مردم ارمنی کاتولیک مذهب آن، قتل عام شـدند.
نـماینده‌ی پاپ، مدت چهار شب در خـسروآباد تـوقف کرد و ضمن مطالعات حالات روحی مسیحیان، سعی در احیای کلیسا و تشکیل مدارس نمود که وزارت معارف، سابقا اجازه‌ی آن را صادر کرده بود.21به همین دلیل، وی، مبلغ هزار و پانصد تومان از ارومیه خواسته و آن را صرف تـعمیر کـلیسا، بازسازی مدارس و تقسیم بین کاتولیکها کرد.22
نظر به اینکه بعضی از مأموران محلی سلماس در خسروآباد با سمتسی دیدار نموده بودند، برای ادای مراسم بازدید به شهر سلماس آمد و سریعا به خسروآباد مـراجعت کـرد.پس از توقف چـهار روزه، از طریق قرایای کولان و موش‌آباد، در اول خرداد ماه وارد ارومیه شد.23
برخلاف انتظار کارگزار مهام خارجه‌ی ارومیه-که منتظر سـبقت نماینده‌ی پاپ در ملاقات با خود بود-حرکتی از سمتسی به واسطه‌ی داشتن مـقام روحـانیت و نـمایندگی پاپ، صورت نگرفت. ظاهرا در تبریز، مأموران دولتی ایران به ملاقات وی رفتند. عاملی که سبب شد تا نماینده‌ی پاپ پافـشاری بـه رعایت مقام شامخ روحانیت کند، مبین السلطنه،کارگزار مهام خارجه‌ی ارومیه بود کـه بـا هـدف کسب اطلاعات، به ملاقات نماینده‌ی پاپ رفت؛ در حالی که وی با لباس رسمی شبیه کاردینالها از وی اسـتقبال و پذیرایی کرد.
مبین السلطنه،در باب اشکالات وارده برای خرید خانه‌ای که از سوی فرانسن، رئیس میسیون لازاریست انتخاب شده و دولت ایران اجازه‌ی آن را داده بود، برای نماینده‌ی پاپ توضیح داد که ظاهرا نـماینده‌ی پاپ، بـا نظر وی موافقت نمود.24
نماینده‌ی پاپ، در بازدید از روستاهای مسیحی‌نشین اطراف ارومیه، با تأکید بر گسترش مدارس، ضمن تقسیم مبالغی، سعی در فراهم نمودن اسباب امیدواری مسیحیان کاتولیک این منطقه کرد.25
با تـوجه بـه اینکه نماینده‌ی پاپ، مشاهده نمود که پروتستانهای امریکائی، با در اختیار داشتن زنان زیادی به تبلیغ و تحریک زنان مسلمان و مسیحی برای گرایش به مذهب پروتستان دست می‌زنند، برای پیشبرد مقاصد مـذهبی کـاتولیکها در میان زنان ایرانی، پیشنهاد اعزام دختران تارک دنیا را به ارومیه نمود26 که این مسئله را، هیئت مرکزی لازاریستهای مستقر در پاریس، تصویب و دختران مزبور را به سمت تبریز اعزام کرد.27
پس از مراجعت نـماینده‌ی پاپ بـه تـبریز و حضور در تهران و اصفهان برای مـطالعه وضـعیت کـاتولیکهای مقیم ایران،28 هیئت روحانی لازاریست مستقر در ارومیه، مشغول تهیه‌ی منزل برای این دختران شدند و فرانسن، رئیس میسیون لازاریست ارومیه به تـبریز احـضار شـد تا دختران تارک دنیای اعزامی، همراه وی بـه ارومـیه بیایند29؛ اما ظاهرا به دلیل فراهم نبودن لوازم زندگانی برای دختران تارک دنیا در ارومیه به سبب تنزل قیمت فرانک-کـه امـکان تـهیه‌ی اسباب زندگی را برای دختران اعزامی نمی‌داد- آنها، به اصفهان اعـزام شدند که از هر حیث در آنجا لوازم زندگی برایشان فراهم بود و قرار شد سال آینده، گروه دیگری از دختران تارک دنـیا، پس از مـهیا شـدن زندگی به ارومیه اعزام شوند.30
پس از ورود فرانسن به ارومیه، پرویز خـان آشـوری، به قصد پرداختن وجه لازم جدید برای تعمیر کلیسا و احداث مدارس، به محالات مسیحی‌نشین اطراف ارومـیه رفـت. تـوافق لازاریستهای فرانسوی با پروتستانهای امریکایی در تبریز، مبنی بر پرهیز از خصومت با یـکدیگر،31 کـمکهای ویـژه‌ی مالی نماینده‌ی پاپ و موافقت دولت ایران با تأسیس مدارس جدید کاتولیک، منجر به گسترش سریع ایـن مـدارس تـا هفتاد و هفت باب شد.
پی‌نوشت‌ها:
(1)Eli Smith
(2)Dwight.
(3) Justin Perkis
(4) جان الدر:تاریخ میسیون امریکایی در ایـران،تـرجمه‌ی سهیل آذری،بی‌جا:نور جهان، 1333،صص 5-2،
(5)Eugene Bore
(6)Scafi
(7)Saint Vinecent de Paul.
(8) جهت اطلاع بیش‌تر بنگرید به:حسین احمدی:لازاریـستهای فـرانسوی در ایران،مجله‌ی تاریخ معاصر،سـال سـوم،شماره‌ی 11.
(9) Semetci
(10) ا.و.خ.ا،1303 ش.،کـارتن 45،پ 3،ص 41.
(11) ا.و.خ.ا،سـال 1304 ش.،کـارتن 47،پ 1،ص 9.
(12) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 22.
(13) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،صص 9-10.
(14) Francen
(15) ا.و.خ.ا،سـال 1303 ش.،کـارتن 45،پ 3،صص 45-46.
(16) ا.و.خ.ا،سال 1303 ش.،کارتن 45،پ 3،صص 1،11،13،14 و 16.
(17) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 6.
(18) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 1.
(19) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 9.
(20) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کـارتن 47،پ 1،ص 9.
(21) ا.و.خ.ا،سـال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 13.
(22)-ا.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 13.
(23) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،صـص 9-10.
(24) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 13.
(25) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کـارتن 47،پ 1،ص 22.
(26) ا.و.خ.ا،سـال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 19.
(27) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 22.
(28) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کـارتن 47،پ 1،ص 16.
(29) ا.و.خ.ا،سـال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،صص 19-20.
(30) ا.و.خ.ا،سال 1304 ش.،کارتن 47،پ 1،ص 19.
(31) ا.و.خ.ا،سال 1303 ش.،کارتن 45،پ 3،ص 31.
