عظمت شب قدر در دیدگاه امام(ره) و مقام معظم رهبری

به گزارش رهپویان هدایت: بنا بر آیه شریفه قرآن، شب قدر از هزار ماه بهتر است. همان شبی که نزول دفعی قرآن در آن رخ داده و مقدرات امر هر شخص در یک سال آینده در این شب رقم می‌خورد.

پس این شب، شب عظیمی است و سر نهفته در آن، عظیم‌تر. اینکه با وجود محصور بودن در سه شب-بنا به روایات معتبر- اما شب دقیق آن تعیین نشده، حامل رموزی است که باید به آن توجه بیشتری داشت.

حضرت امام(ره) درباره مسائل مختلف مرتبط با شب قدر در کتاب گرانبهای عرفانی "آداب‌الصلاه" نکاتی بیان فرموده‌اند که برخی از این موارد، در ادامه می‌آید.

حضرت امام(ره) درباره وجه تسمیه شب قدر می‌فرمایند:"در وجه تسمیه "لیله القدر" علماء اختلافاتى کردند. بعضى بر آنند که چون صاحب شرف و منزلت است، و قرآنِ صاحبِ قدر به توسّطِ ملکِ صاحبِ قدر بر رسولِ صاحبِ قدر براى امّتِ صاحب قدر وارد شده است، لیله القدرش گویند. و بعضى گفته‌‏اند که براى آن "لیله قدر"به آن گویند که تقدیر امور و آجال و ارزاق مردم در این شب می‌‏شود. و بعضى گفته‏‌اند به واسطه آن که از کثرت ملائکه زمین تنگ شود، آن را قدر گویند‌."

در مورد اهمیت و فضیلت بیکران شب‌های قدر حضرت امام(ره) فرموده‌اند: "سید عابد زاهد (رضى‌اللَّه عنه) در اقبال فرماید:"بدان که این شب بیست و سوم از شهر رمضان، وارد شده است اخبار صریحه به اینکه لیله قدر است به مکاشفه و بیان. از آن جمله آن است که روایت کنیم به اسناد خود تا سفیان بن السیط (السمط- خ ل) گفت: "گفتم به حضرت صادق علیه السلام تعیین فرما لیله قدر را براى من مفردا". فرمود: "شب بیست و سوم"‌. و از آن جمله آن است که روایت کنیم به اسناد خود تا زراره از عبد الواحد بن المختار الانصارى گفت: "سؤال کردم از حضرت باقر علیه السلام از لیله القدر.‌" فرمود: "به خدا قسم خبر می‌‏دهم به تو و تعمیه نمی‌‏کنم به تو. آن اول شب از هفت شب آخر است‌." پس از آن از زراره نقل می‌‏کنند که گفته آن ماهى که حضرت تعیین فرمود، بیست و نه روز بود. پس از آن روایات دیگر نقل کنند که "لیله قدر" شب بیست و سوم است، که از آن جمله است قضیه جهنى که معروف است."

همچنین حضرت امام‌(ره) به ذکر روایات متعددی در باب فضیلت این شب‌ها و بهترین عبادات در شب‌های قدر می‌پردازند و می فرمایند: "از آن جمله روایاتى است که عارف باللَّه، سید بن طاوس رضی اللَّه عنه در کتاب شریف اقبال نقل فرموده، می‌‏فرماید:"در کتاب یواقیت، تألیف ابوالفضل بن محمد الهروى، یافتم اخبارى در فضل لیله القدر"تا آن که می‌‏گوید از پیغمبر نقل است که فرمود:"موسى گفت:"الهى من قرب تو را می‌‏خواهم‌». فرمود:"قرب من از براى کسى است که بیدار باشد در شب‏ قدر‌."گفت:"الهى رحمت تو را می‌‏خواهم." فرمود:"رحمت من براى کسى است که رحم کند فقرا را در شب قدر‌."گفت:"خدایا من گذشتن از صراط را می‌خواهم." فرمود:"این براى کسى است که تصدّق کند به صدقه‏اى در شب قدر‌."گفت:"خدایا از درخت‌هاى بهشت و میوه‌‏هاى آن می‌‏خواهم." فرمود:"این براى کسى است که تسبیح کند به تسبیح‌‌هاى در شب قدر."گفت:"خدایا نجات می‌‏خواهم‌." فرمود:"نجات از آتش؟" گفت: "آرى". فرمود: "این براى کسى است که استغفار کند در شب قدر‌."گفت:"خدایا رضاى تو را می‌‏خواهم." فرمود:"خشنودى من از براى کسى است که دو رکعت نماز بخواند در شب قدر."

مقام معظم رهبری نیز به مناسبت‌های مختلف و در دیدارهای گوناگون به اهمیت و عظمت شب قدر پرداخته‌اند.

معظم‌له در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی به مناسبت عید سعید فطر  در سال 1369 هجری شمسی درباره عظمت لیله القدر فرمودند:"لیله‌القدر، شب ولایت است. هم شب نزول قرآن است، هم شب نزول ملائکه بر امام زمان است، هم شب قرآن و شب اهل‌بیت (علیهم السلام) است. ما معتقدیم - و این جزو بدیهیات اسلام، بلکه بدیهیات همه ادیان است-که انسان، فقط در سایه ارتباط و اتصال با حق تعالی است که می‌تواند به تکامل و تعالی دست پیدا کند. البته فرصت ماه رمضان، یک فرصت استثنایی است. این، چیز کمی نیست که خدای متعال در قرآن بفرماید:"لیله القدر خیر من الف شهر." یک شب، از هزار ماه بهتر و بافضیلت‌تر و در پیشرفت انسان مؤثرتر، در ماه رمضان است. این، چیز کمی نیست که رسول اکرم (صلی‌ا…‌علیه‌وآله) این ماه را ماه ضیافت الهی به حساب بیاورند. مگر ممکن است که انسان وارد سفره کریم بشود و از آنجا، محروم خارج بشود؟ مگر وارد نشوی.آن کسانی که وارد سفره غفران و رضوان و ضیافت الهی در این ماه نشوند، البته بی‌بهره خواهند ماند و واقعا این محرومیت به معنای حقیقی است. «ان الشقی من حرم غفران‌الله فی هذا الشهر العظیم». "محروم واقعی، آن کسی است که نتواند در ماه رمضان، غفران الهی را به دست بیاورد."

امام خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه مورخ 7/1/1371 تهران، همگان را به قدر دانستن این شب ارزشمند توصیه کردند و فرمودند:" من به همه‌ شما مردم عزیزمان توصیه می‌کنم، امشب را که شب قدر است، قدر بدانید. دعا، تضرع، توبه و انابه و توجه به پروردگار، جزو وظایف همه‌ ماست. مشکلات عمومی مسلمین، مشکلات کشور، مشکلات شخصی‌تان و مشکلات دوستان و برادرانتان را با خدای خودتان مطرح کنید. از خدای متعال توجه بخواهید؛ از خدای متعال مغفرت بخواهید؛ از خدای متعال انابه و حال و توجه بخواهید."

امشب را قدر بدانید. شب بسیار مهمی است؛ شب بسیار عزیزی است. به ولی عصر، ارواحنا‌ فداه، توجه کنید؛ به در خانه‌ی خدا(مسجد) بروید و به برکت امام زمان از خدای متعال خواسته‌هایتان را بگیرید. بنده هم از همه شما ملتمس دعا هستم."

ایشان در در دیدار با علما، طلاب و اقشار مختلف مردم شهر قم به مناسبت سالگرد قیام نوزدهم دی نیز به عظمت این شب اشاره کردند: "لیله‌القدر، شب ولایت است. هم شب نزول قرآن است، هم شب نزول ملائکه بر امام زمان است، هم شب قرآن و شب اهل بیت(علیهم‌السلام) است. لیله‌القدری که در این ماه رمضان است و قرآن صریحا می‌فرماید:"لیله‌القدر خیر من الف شهر"‌؛ یک شب، بهتر است از هزار سی روز (هزار ماه)، بسیار مهم است.

  چرا این قدر فضیلت را به یک شب دادند؟ زیرا برکات الهی در این شب زیاد است؛ نزول ملائکه در این شب زیاد است؛ این شب، سلام است؛ «سلام هی حتی مطلع‌الفجر»؛ از اول تا آخر این شب، لحظاتش سلام الهی است."‌سلام قولا من رب رحیم". رحمت و فضل الهی است که بر بندگان خدا نازل ‌می‌شود. هم شب قرآن و هم شب عترت است. لذا سوره مبارکه قدر هم، سوره ولایت است.

شب قدر، خیلی ارزش دارد. همه ماه رمضان، شب‌ها و روزهایش ارزش والا دارد؛ البته لیله‌القدر نسبت به روزها و شب‌های ماه رمضان، خیلی فاخرتر است؛ اما شب‌ها و روزهای ماه رمضان، نسبت به روزها و شب‌های بقیه سال، خیلی فاخرتر است. باید قدر بدانید. در این روزها و در این شب‌ها، همه بر سر سفره‌انعام الهی حاضرید. استفاده کنید."

مقام عظمای ولایت در جمع بسیجیان به مناسبت هفته بسیج سال 1376 نیز توصیه‌های بسیار مهمی در رابطه با لیالی پربرکت قدر داشتند:"در ماه رمضان… -در همه روزها و شب‌ها- دل‌هایتان را هرچه می‌توانید با ذکر الهی نورانی‌تر کنید، تا برای ورود در ساحت مقدس لیله‌القدر آماده شوید؛ که «لیله‌القدر خیر من الف شهر؛ تنزل الملائکه والروح فیها باذن ربهم من کل امر.» شبی که فرشتگان، زمین را به آسمان متصل می‌کنند؛ دل‌ها را نورباران و محیط زندگی را با نور فضل و لطف الهی منور می‌کنند. شب سلم و سلامت معنوی (سلام هی حتی مطلع الفجر) شب سلامت دل‌ها و جان‌ها، شب شفای بیماری‌های‌ اخلاقی، بیماری‌های معنوی، بیماری‌های مادی و بیماری‌های عمومی و اجتماعی؛ که امروز متاسفانه دامان بسیاری از ملت‌های جهان، از جمله ملت‌های مسلمان را گرفته است! سلامتی از همه این‌ها، در شب قدر ممکن و میسر است؛ به شرطی که با آمادگی وارد شب قدر بشوید."

ایشان درخطبه نمازجمعه تهران مورخ 26/10/1376، شب قدر را "شب سلامت از بیماری‌ها" دانستند و فرمودند:"شب قدر، شب شفای بیماری‌های‌ اخلاقی، معنوی، مادی و بیماری‌های عمومی و اجتماعی است که امروز متاسفانه دامان بسیاری از ملت‌های جهان، از جمله ملت‌های مسلمان را گرفته است.امروز که خدای متعال اجازه داده است که شما زاری، تضرع و گریه کنید، دست ارادت به سوی او دراز کنید، اظهار محبت کنید، اشک صفا و محبت را از دل گرم خودتان به چشم‌های خودتان جاری کنید.

این فرصت را مغتنم بشمارید؛ و الا روزی هست که خدای متعال به مجرمین بفرماید:« لاتجروا الیوم»، بروید، زاری و تضرع نکنید، فایده‌ای ندارد «انکم منا لاتنصرون». این فرصت، فرصت زندگی و حیات است که برای بازگشت به خدا در اختیار من و شماست؛ و بهترین فرصت‌ها ایامی از سال است که از جمله آن‌ها ماه مبارک رمضان است و در میان ماه مبارک رمضان، شب قدر! شب قدر هم در میان این سه شب است.

طبق روایتی که مرحوم محدث قمی نقل می‌کند، سوال کردند که کدام یک از این سه شب (یا آن دو شب ‌بیست‌ویکم و بیست‌وسوم) شب قدر است؛ در جواب فرمودند:

چه‌قدر آسان است که انسان، دو شب (یا سه شب) را ملاحظه شب قدر بکند؛ چه اهمیت‌دارد بین سه شب مردد باشد، مگر سه شب چه‌قدر است؟ کسانی بوده‌اند که همه ماه رمضان را از اول تا آخر، شب قدر به حساب می‌آوردند و اعمال شب‌قدر را انجام می‌دادند.

رهبر مسلمین جهان، در نمازجمعه تاریخ 28/8/1386 تهران نیز اشاراتی به اهمیت شب قدر داشتند:"یک جمله کوتاه در باب اهمیت لیله‌القدر عرض کنم؛ علاوه بر این ‌که از جمله قرآنی «لیله‌‌القدر خیر من الف شهر» می‌شود فهمید که از نظر ارزشیابی و تقویم الهی، یک شب برابر هزار ماه است، در دعایی که این روزها می‌خوانیم، برای ماه رمضان چهار خصوصیت ذکر می‌کند:

یکی تفضیل و تعظیم روزها و شب‌های این ماه است بر روزها و شب‌های ماه‌های دیگر؛ یکی وجوب روزه در این ماه است؛ یکی نزول قرآن در این ماه است و یکی هم وجود لیله القدر در این ماه است. یعنی در این دعای ماثور، لیله‌القدر را عدل نزول قرآن در ارزش‌دادن به ماه رمضان مشاهده می‌کنیم. بنابراین قدر لیله‌القدر را باید دانست؛ ساعات آن را باید مغتنم شمرد و کاری کرد که ان‌شاءالله قلم تقدیر الهی در شب‌های قدر برای کشور عزیز و آحاد ملت ما تقدیری آن‌چنان که شایسته مردم مومن و عزیز ماست، رقم بزند."