نهضت غیر اصلاحی پروتستان
با پیدایش پروتستانتیزم در قرن شانزدهم ، انشعابات زیادی از این نهضت نشأت گرفت و هرکدام به شیوه و مسلک دلخواه خود در قالب یک فرقه، در کشور های اروپایی و امریکا به تبلیغ و فعالیت پرداختند .
رهپویان هدایت: در درون هریک از این گروه ها کشمکش های بالایی وجود دارد و هرکدام بنا بر صلاحدید و نظریات شخصی ، کتاب مقدس را تعلیم می دهند و تحریفات وانحرافات بسیار عمده ای در آنها دیده میشود .
مسیحیت پروتستان را می توانیم به چهار گروه عمده تقسیم نمود که علی رغم تفاوت های عقیدتی و عملی قابل توجه ، در مخالفت با اقتدار پاپ و اهمیت دادن به حجیت کتاب مقدس و اعتبار ایمان شخصی اتفاق نظر دارند . چهار گروه بزرگ مسیحیت پروتستان عبارت است از نوتعمیدیان، کالونی ها، لوتری ها وانگلیکن ها هستند.
که هرکدام را به اختصار بیان می کنیم :
نهضت نوتعمیدی :
شخصی به نام هالدریخ زوینگلی در دهه 1520 در زوریخ سوئیس پیرو اصلاحات عقیدتی در مسیحیت این نهضت را بوجود آورد . آنان معتقد هستند تعمید کودک یک عمل بی معنی و باطل است . آنها بر این عقیده هستند که ورود به کلیسا باید با عزم واراده انسان بالغ صورت گیرد و پیرو تعمید دوباره هستند. نهضت نوتعمیدی بعد ها با حضور و نفوذ در کلیساهای روسیه ، توانستند بیشترین کلیسا های پر.وتستانی را از آن خود بکند .
نهضت کالونی :
شخصی به نام جان کالون این نهضت را در سوئیس دایر کرد . وی با تأکید بر عقاید اصلی لوتر ، بر تعالیمی همچون حاکمیت خدا بر سراسر زندگی و تقدیر الهی برای نجات تأکید می کرد. درپایان قرن شانزدهم کلیسای کالونی نه تنها در سوئیس ، بلکه در فرانسه ، هلند ، آلمان، مجارستان و اسکاتلند نیز راه می یابد و به عنوان بازوی قوی در پیشرفت مکتب پروتستانی در انگلستان شناخته می شود . این نهضت با حضور در آمریکا تأثیر بسیاری بر شکل گیری منش دینی و سیاسی ایالات متحده داشته است .
نهضت لوتری :
این نهضت به نام مارتین لوتر رقم می خورد . او در مخالفت با بخشش نامه ها مشهور شد. مواد نود و پنج گانه وی در سال 1517 بر سر در کلیسای جامع ویتنبرگ برای مشاهده مردم نصب شد . لوتر در سال 1520 سه اثر عمده به نام های خطاب به اشراف آلمان، اسارت بابلی کلیسای مسیح و آزادی فرد مسیحی منتشر کرد که در انها با شور و هیجان ، اصلاح ساختار و عقاید کلیسا را ضرروی شمرد . در مقابل پاپ با صدور حکمی او را به شدت توبیخ کرد و درخواست کرد او از دیدگاهش دست بردارد و جواب لوتر چیزی جز آتش زدن نامه پاپ نبود .
نهضت اصلاح دینی:
این نهضت تحت تآثیر تفکرات هنری هشتم در انگلستان ایجاد شد. تفکرات اصلاحی او بیشتر سیاسی بودتا دینی و این خط فکری منجر به جدا شدن رم و داشتن رفتاری مسالمت آمیز با آیین لوتری در آلمان و انگلستان شد .
با نگاهی عمیق به تفکرات نهضت های پروتستانی که در منابع تاریخی آمده است به راحتی میتوان فهمید که عقیده اومانیستی تأثیرات مستقیم و غیر مستقیمی برای شکل گیری نهضت پروتستان یا همان اصلاح دینی در حد فاصل دهه 1510 تا 1520 داشته است و با محوریت این نگاه ، مسیحت را در معرض تحریفات و تناقضات عدیده ای مواجه نمودند که بر اثر این معضلات ، فرقه های مختلفی از دل این نهضت ها برخاسته اند که هیچ کدامشان از پوسته وهسته قوی برخوردار نیستند و تا جائی که توانسته اند تعالیم مسیحیت را دستخوش تغییرات اساسی قرار داده اند و در جستجوی ثمره و نتیجه این نهضت ها می توانیم بگوییم، هیچ اصلاح موثری برای مسیحیت صورت نگرفته است .