ویژه‌نامه عید قربان/ مقایسه حضرت اسماعیل(ع) در قرآن مجید و کتاب مقدس

با کنار هم قرار دادن جملاتی از عهد عتیق کتاب مقدس درباره داستان زندگی حضرت ابراهیم(ع)، به این نتیجه می‌رسیم که فرد به قربانگاه رفته باید حضرت اسماعیل(ع) باشد؛ در حالی که نویسندگان تورات با استفاده از واژه "پسر یگانه" آن شخص را حضرت اسحاق(ع) معرفی می‌کنند.

به گزارش انجمن رهپویان هدایت، پس از وقوف در عرفات- مرحله شناخت-، مشعر-محل آگاهی و شعور- و منا- سرزمین آرزوها و مکان رسیدن به عشق-، عید سعید قربان با همه آموزه‌ها و درس‌هایش از راه می‌رسد.

روزی که حضرت ابراهیم خلیل‌الله(ع) و اسماعیل ذبیح‌الله با سرسپردگی و عبودیت محض در برابر خداوند، فرمان حضرت دوست را بر دیده گذاشته و به وعده‌گاه الهی اعزام شدند.

خداوند اما می‌خواست مقامی دیگر هم به حضرت ابراهیم(ع) عطا کند و آن مقام امامت بود که با پیروزی در ابتلائات الهی، از طرف خداوند به ایشان داده شد.

در این وجیزه برآنیم تا تفاوت دیدگاه و اختلاف معرفی‌نامه قرآن مجید و کتاب مقدس درباره حضرت اسماعیل(ع) را مورد بررسی قرار دهیم.

اینکه در سنین پیری حضرت ابراهیم(ع)، دو فرزند پسر به نام‌های اسماعیل(ع) و اسحاق(ع) به ایشان داده و یکی از آن دو نفر، برای اجرای دستور الهی به قربانگاه برده شد، مساله‌ای است که در قرآن و عهد عتیق وجود دارد؛ اما بین آنها اختلافاتی در جزئیات نمودار می‌شود.

در هفت سوره از قرآن کریم به تعداد یازده مورد به نام حضرت اسماعیل(ع) برخورد می‌شود.‌ ایشان جد گرامی پیامبر اعظم(ص) هستند و با صفاتی چون: بردبار، حلیم، برگزیده و نیکو، صابر، شایسته، موحد و ... در قرآن از او یاد شده است.

بنا به فرموده قرآن مجید، حضرت اسماعیل(ع) به دستور خداوند مبنی بر ذبح شدن او تمکین و خود را برای این کار آماده کرد؛ اما خداوند قربانی بزرگ‌تری را به جایش برای حضرت ابراهیم(ع) فرستاد و از این طریق هر دو پیامبر بزرگ الهی از این آزمایش دشوار، سرافراز بیرون آمدند.

در برابر این شرح حال، عهد عتیق کتاب مقدس، علیرغم اینکه گفته، اسماعیل برکت خواهد یافت و نسل او زیاد خواهد شد و در پیدایش باب 17 جملات 18 تا 21 پیش‌بینی دوازده رئیس و امتی عظیم از وی کرده، اما در نهایت، خدا عهدش را با اسحاق (ع) استوار می‌گرداند.

در حالی که طبق دستور کتاب مقدس در کتاب تثنیه، نخست‌زادگان پسر دو برابر دیگران ارث می‌برند و نخست‌زاده باید خدمتگزار خداوند باشد، اما در این داستان حضرت اسماعیل(ع) با وجود آنکه از اسحاق(ع) بزرگ‌تر است، وارث ابراهیم نخواهد شد و ذریه حضرت ابراهیم فقط از طریق حضرت اسحاق(ع) خواهد بود.

جالب آنکه در تناقضی آشکار با گفته‌های دیگر تورات، نه تنها حقی به حضرت اسماعیل(ع) تعلق نمی‌گیرد، بلکه نویسندگان کتاب مقدس در توهینی آشکار در پیدایش باب 16 جمله 13 او را "مردی وحشی" خطاب می‌کنند!

در جایی دیگر در جهتی خلاف با قرآن، شخص مورد آزمایش که قرار بود قربانی شود، را حضرت اسحاق(ع) معرفی کرده که داستان او در سفر پیدایش باب 22 جملات 1 تا 17 آمده است.

در این جملات، سه بار از لفظ "پسر یگانه" استفاده شده و این در حالی است که بنا به تصریح  تورات، اسحاق چهارده سال بعد از اسماعیل متولد شده و لفظ فوق برای حضرت اسحاق، در هر حال اصطلاح درستی نخواهد بود؛ چرا که در آن زمان، برادر بزرگ‌تری به نام اسماعیل داشته است.

اضافه می‌شود، مساله نخست‌زادگی در عهد عتیق از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و اگر فرمان ذبح و خدمتگزاری خداوند مطرح بوده باشد، باید به حضرت اسماعیل(ع) تعلق می‌گرفت که اختصاص آن به حضرت اسحاق(ع) با لفظ "پسر یگانه" این نیز از تناقضات کتاب مقدس به‌شمار می‌آید.

اختلاف دیگر در نحوه آگاهی‌بخشی حضرت ابراهیم(ع) است. بنا به نقل قرآن کریم، حضرت ابراهیم(ع) مساله قربانی شدن را با حضرت اسماعیل(ع) در میان گذاشت؛ اما بنا به توصیف نویسندگان تورات فعلی، تا لحظه آخر اسحاق(ع) را از این ماجرا آگاه نکرد.

علاوه بر اینها، مکان وقوع این آزمایش بر اساس قرآن کریم، مکه بوده ولی در عهد عتیق درباره هجرت یا سفر به مکه ذکری نیامده است.

گفتنی است، تناقضات زیادی در کتاب مقدس وجود دارد که با در کنار هم گذاشتن آنها این نتیجه به روشنی حاصل می‌شود که نویسندگان کتاب‌ها، نه تنها از طرف خدا نبوده‌اند، بلکه علم کاملی هم نداشته‌اند و بر اساس برخی شنیده‌ها و با دخالت دادن هوی و هوس و خواسته‌های بشری به نگاشتن آنها اقدام کرده‌اند.