کمک پاپ به میسیونرهای لازاریست در ایران پس از جنگ اول جهانی (بخش اول)
انجمن رهپویان هدایت: گامهای مقدماتی ورود اولین گروه از میسیونرهای مذهبی به ایران، به وسیله‌ی الی اسمیت2و دوایت3برداشته شد. ایـشان ضمن بازدید از ارومیه، آشوریان را به دلیل نداشتن ثبات عقیدتی و وضعیت نامطلوب اقتصادی و فـرهنگی،برای پذیرش تبلیغات آئیـن پروتـستان بسیار مناسب یافتند. متعاقب این درخواست،امریکائیان،هیئتی به سرپرستی جوستن پرکینز4به ایران فرستادند. این هیئت،در ماه اوت 1834 وارد تبریز شد و پس از گذراندن یک دوره‌ی یکساله‌ی زبان آشوری،به ارومیه رفت و در منطقه بـه تبلیغات مشغول شد.5
مقدمات ورود دومین گروه از میسیونرها،با ورود جوان فرانسوی به نام اوژن بوره6 به ایران،فراهم شد. وی که برای گذراندن تز دانشگاهی خود و جمع‌آوری اطلاعات از سنگ قبرهای مسیحیان به ایران آمـده بـود-تحت تأثیر مباحثه با ارامنه و نیز بدآموزی هیئت امریکایی پرکینز به مسیحیان،عقایدش دستخوش تغییرات عمیق شد.در نتیجه،با فرستادن کشیش اسکافی7به فرانسه،پای گروهی از میسیونرهای لازاریست را به ایران بـاز کـرد.
یک کشیش کاتولیک مذهب فرانسوی به نام سن و نسان دوپل8-که از دست‌اندرکاران کلیسا بشدت ناراضی بود-در سال 1625 م.با هدف پرستاری از اشخاص از کار افتاده،این آئین را بنا نهاد تا جایی بـرای کـمک به فقیران، یتیمان،پیران،از کار افتادگان،جذامیان و مانند آنها باشد.از آنجا که پیروان این آئین،در آغاز کار در کلیسای متروک«سن لازار»جمع می‌شدند،به آنها لازاری یا لازاریست گفته‌اند.مـسیحیان کـاتولیک،بـر این باورند که سن لازار،دوسـت حـضرت عـیسی بوده و عیسی،از نو او را جان بخشیده است.سن لازار،ناگهان به شهر مارسی در جنوب فرانسه در آمده و سر کشیش کلیسا شده و در همانجا به شـهادت رسـیده اسـت.
بنیانگذار هیئت لازاریست در ایران،کشیشی به نام اگـوستین کـلوزل(1885 -1815) بود که در سن 67 سالگی بعد از 41 سال حضور در ایران،در ارومیه درگذشت. با حضور لازاریستها،تنش بر سر یارگیری از ارمنیان و آشـوریان بـین دو گـروه میسیونرهای امریکایی و فرانسوی در ایران،آنچنان شدت یافت که با ورود مـیسیونرهای ارتدوکس روسی و انگلیسی به این جمع، به صف‌آرایی سفارتخانه‌های روس و انگلیس در مقابل سفارت فرانسه در تهران انجامید.9
تا اواخر دوره نـاصری، سـفارت فرانسه در تهران و قنسولگری آن کشور در تبریز، به حمایت از کاتولیکهای ایران و در واقع از مـیسیونرهای لازاریـست پشتیبانی نمودند؛اما با شکل‌گیری کشور آلمان در صحنه‌ی سیاسی- نظامی دنیا، فرانسویان برای جلب حمایت انـگلیس و روسـیه عـلیه آلمان، سعی در دادن امتیازاتی به این دو کشور نمودند. در نتیجه از اقدامات حمایتی گـسترده از لازاریـستهای فـرانسوی در ایران دست برداشت.
در اواخر قرن نوزدهم،عثمانیها،در داخل خاک خود شروع به قتل عـام مـسیحیان نـمودند و در جنگ اول جهانی با ورود عثمانیها به ارومیه و سلماس، این کشتار ادامه یافت. دولت ایران-که هـمواره از مـسیحیان جانبداری می‌کرد- در پایان جنگ اول جهانی به بازسازی سریع منطقه و اسکان مسیحیان بومی و مـهاجر در نـقاط مـختلف شمال غربی کشور دست زد.
این مقاله، از مسافرت نماینده‌ی پاپ،رهبر کاتولیکهای جهان به ایران و چـگونگی اقـدامات وی در این منطقه،حکایت دارد.
نماینده‌ی پاپ(مستقر در تفلیس) به نام سمتسی،10 در دیماه 1303 به تبریز آمـد و مـورد اسـتقبال روحانیون کاتولیک قرار گرفت.11وی-که اهل هلند بود- 12از جانب پاپ مأموریت داشت که در خصوص وضعیت کـاتولیکهای مـقیم ایران بویژه کاتولیکهای اطراف ارومیه و سلماس-که در جنگ اول جهانی بشدت مورد تـاخت و تـاز و چـپاول ترکان عثمانی قرار گرفته بودند -تحقیقات مفصلی کرده و شخصا به پاپ گزارش نماید.
وی همچنین، وظیفه داشـت نـقاطی مـثل ارومیه و سلماس را مانند ازمنه‌ی سابق،از هر حیث با ارسال وجوه کافی بـرای هـیئت میسیون لازاریست احیا کند تا بتوانند در مقابل پروتستانهای امریکایی به عملیات خود ادامه دهند و لازاریستها،بـا در اخـتیار داشتن بودجه‌ی کافی و تهیه‌ی اثاثیه و مخارج مسیحیان کاتولیک ارومیه و سلماس،آنها را هـمچنان وفـادار باقی نگه دارند.
طبق دستور العمل پاپ، وی مـی‌بایست نـسبت بـه اموال کاتولیکها، تحقیقات کافی به عمل مـی‌آورد و مـعاملات و انجام خدمات محوله به میسیون لازاریست را، مورد دقت و تفتیش قرار می‌داد13و پس از مشاهده‌ی اوضـاع و تـکمیل اطلاعات نسبت به تأسیس کـلیسا و مـدارس و غیره،اقـدامات عـملی انـجام می‌داد.14
نماینده‌ی پاپ در ملاقات با فرانسن،15رئیـس هـیئت لازاریست ارومیه، به وی قول داد ابتدا به ارومیه بیاید، اما پس از مدتی کوتاه،تـرجیح داد اول بـه مراکز کاتولیکی ایران نظیر تهران و اصـفهان و سپس در بهار سال 1304 ش.بـه ارومـیه برود. فرانسن، مبلغ ده هزار تـومان از وی دریـافت کرد تا سه هزار تومان از این مبلغ را، صرف خرید خانه برای هیئت روحـانیون لازاریـست مقیم ارومیه کند و بخشی را در اول بـهار،در هـنگام کـشت و زرع، در بین مسیحیان کـاتولیک و مـبلغی هم در میان آشوریان-کـه از نـظر اقتصادی و فرهنگی در وضعیت مطلوبی به سر نمی‌بردند و دارای عقیده‌ی ثابتی نبودند-تقسیم نماید تا آنـها بـه طرف مذهب کاتولیک رو بیاورند.16
وزیر امـور خـارجه‌ی ایران،طـی دسـتور العـملهای متعددی به کارگزاران مـهام خارجه در تبریز و ارومیه،تأکید فراوانی به مراقبت از اعمال نماینده‌ی پاپ و ارسال گزارش از چگونگی اقدامات وی داشت.17
بـعد از سـپری کردن زمستانی سخت در تبریز،نماینده‌ی پاپ، تـغییر عـقیده داده و اعـلام کـرد جـهت بازدید از وضعیت کـاتولیکها، ابـتدا به ارومیه خواهد رفت. فرانسن، رئیس لازاریستهای ارومیه، به محض دریافت خبر، بنیامین(یکی از معلمان مـدرسه‌ی ارومـیه)را بـه تبریز روانه ساخت تا نماینده‌ی پاپ، در معیت وی وارد ارومـیه شـود. 18نـماینده‌ی پاپ-کـه تـحت حـمایت دولت فرانسه بود - به همراه بنیامین و یک محرّر-که از تفلیس وی را همراهی می‌کرد- در روز جمعه سیزدهم اردیبهشت 1304 وارد ارومیه شد.
