جوامع غربی قرن‌ها در چنگال تفتیش عقاید بودند

استاد شهید مرتضی مطهری ره در کتاب آینده انقلاب اسلامی، ادعای دروغین آزادی مذهبی در جوامع غربی به‌طور مفصل از منظر تاریخی و عقلی به چالش کشیده است. در این مجال در خصوص علت و چرایی توجه جوامع غربی به موضوع آزادی مذهبی را از منظر شهید والامقام بیان خواهیم کرد.

 

 

آیا می‌دانید علت این‌که در دنیای اروپا آزادی دین و آزادی عقیده را این‌طور فرض کردند که عقیده بشر باید به‌طورکلی آزاد باشد (به همان معنایی که خودشان می‌گویند) چیست؟ این آزادی عقیده به این حد افراط که شما امروز در دنیای اروپا می‌بینید، بخشی از آن عکس‏‌العمل یک جریان بسیار شدید و سختی است که در دنیای اروپا بوده و آن محکمه تفتیش عقاید است. این‌ها قرن‌ها در چنگال تفتیش عقاید بودند. کلیسا می‌آمد تجسس و جست‌وجو می‌کرد ببیند آیا کسی در مسائلی که کلیسا درباره آن اظهارنظر کرده است- ولو راجع به فلکیات باشد- اعتقادی برخلاف نظر کلیسا دارد یا نه؟!

 

 

آیا اگر کلیسا اظهارنظر کرده است که عناصر چهار تاست یا خورشید به دور زمین می‏‌چرخد، در این مسائل کسی فکری برخلاف این دارد؟ ولو فکر او فکر علمی و فلسفی و منطقی بود. تا می‌دیدند فکری پیداشده برخلاف آنچه کلیسا عرضه داشته است، فوراً آن را به‌عنوان یک جرم بزرگ تلقی می‌کردند، آن شخص را به محکمه می‌کشاندند و شدیدترین مجازات از نوع سوختن زنده‌زنده را در مورد او اعمال می‌کردند.

 

شما تاریخ اروپای قرون‌وسطی را بخوانید [و آن را با تاریخ مشرق زمین مقایسه کنید، آنگاه می‌بینید] در این جهت مشرق زمین نظیر ندارد. ازنظر فجیع بودن جنایت، ما هرچه که مشرق زمین را توصیف کنیم و هرچه که منبری‌ها در منابر راجع به بنی‏‌امیه و بنی‏‌العباس و حتی حجّاج بن یوسف ثقفی حتی مبالغه کنند، مشرق زمین هرگز به‌پای اروپایی‌های قرون‌وسطی نمی‌رسد، به‌پای اروپایی امروز هم نمی‌رسد. مجازات زنده‌زنده آتش زدن به‌سادگی انجام می‌شد. تاریخ آل‌برماله‏ قسمت قرون‌وسطای آن را بخوانید.

 

 

 مثلاً می‌‏نویسد: یک دسته زن را (بااینکه زن بیشتر مورد ترحم است) به یک جرم خیلی کوچک زنده‌زنده آتش زدند. چقدر دانشمندانی که به جرم اظهارنظر در مسائلی که کلیسا درباره آن‌ها اظهارنظر علمی کرده است، آن‌هم مسائلی که مربوط به اصول دین نیست مثل‌اینکه عناصر چندت است یا زمین می‌گردد که مسئله‌ مذهبی نیست، کشته شدند. می‌گفتند کلیسا در مسئله‌ کلیات اظهارنظر کرده است، دیگر هیچ عالمی حق ندارد در این مسئله‌ برخلاف آنچه کلیسا اظهارنظر کرده است بگوید.

 

قهرا عکس‏‌العمل آن تشدیدها این خواهد بود که بگویند هر جا پای مذهب در کار بیاید، هر جا که نام دین و مذهب باشد، مردم آزادند هر عقیده‌ای را می‌خواهند داشته باشند ولو بخواهند گاو را پرستش کنند.