فراموشی هویت بهایی صاحب ساختمان خیابان جردن!!

در مناقشه اخیر که بر سر ثبت، تخریب و یا تغییر کاربری ساختمان سنگی خیابان جردن (خانه ثابت پاسال) از عناصر تشکیلاتی فرقه ضاله بهائیت درگرفته آنچه مورد غفلت واقع شده هویت بهایی این فرد و اقدامات او در راستای ترویج عقاید این فرقه در داخل و خارج کشور است.

به گزارش رهپویان هدایت: چند روزی است میان سایت ها، خبرگزاری ها و بعضا مسئولین دولتی در وزارت راه و شهرسازی و سازمان میراث فرهنگی با شهرداری تهران و شورای شهر پیرامون موضوعی نه چندان مهم، جدال لفظی و رسانه ای در گرفته است. تخریب یا عدم تخریب ساختمانی حدودا 50 ساله در شمال تهران.

این ساختمان فارغ از آنچه پیرامون آن در حوزه تخصصی معماری و میراث فرهنگی بیان می شود (که خود محل مناقشه کارشناسان است و محل بررسی آن در موضوع سخن ما نیست) وابستگی تشکیلاتی مالک پیشین آن به یک جریان خاص دارد. این ملک در سال 1340 توسط فردی معروف به "ثابت پاسال" بنا شده و ظاهرا محل زندگی وی بوده است.

حبیب ثابت، مشهور به ثابت پاسال، در 1282 ش. در محله کلیمی های تهران دیده به جهان گشود. اجداد او از یهودیان کاشان بودند و پدرش عبدالله، که شغل پارچه فروشی داشت، در اواسط عمر به بهائیت گروید.(1) اجداد مادری وی نیز بهایی بودند. میرزا خلیل ارجمند، جد مادری اش، از یهودیان بهایی شده کاشان به شمار می آمد و فرزندان او رحیم و مسیح و ابراهیم - دایی های ثابت پاسال- از سرمایه داران بهایی محسوب می شدند و میرزا رحیم خان ارجمند، مدتی معاون وزارت پست و تلگراف بود (2).

حبیب دوران کودکی را در خیابان جنت گلشن، واقع در جنوب خیابان امیریه سابق، گذراند و با نام نویسی در مدرسه تربیت، که در چهارراه حسن آباد واقع بود، تحصیلات ابتدایی را آغاز کرد. مدارس تربیت دختران و تربیت پسران از تأسیسات بهائیان در تهران بود که معلمان بهایی آمریکایی در آنها تدریس می کردند و توجه به تعلیم زبان انگلیسی در آن مدارس بیش از زبان فرانسه بود. (3)

ثابت پاسال در ایام تحصیل در مدرسه سن لویی در دوران دبیرستان، در یک مغازه دوچرخه سازی واقع در خیابان چراغ گاز (امیرکبیر کنونی) مشغول کار شد. این مغازه به محمدتقی تام بهایی تعلق داشت.

ثابت در خاطرات خود گفته است که راسخ قزوینی (از سران بهایی تهران) که در آن ایام مشاور سرپرست کلیه امور و املاک آصف السلطنه بود او را به آصف السلطنه، از رجال مشهور قاجار، معرفی کرده است و او به استخدام رانندگی آصف السلطنه درآمد. (4) وقتی کار و بار حبیب بالا گرفت درس را نیمه تمام رها کرد و پس از مدتی خودش یک اتومبیل سواری فورد خرید و با آن به انتقال مسافر از توپخانه و به قلهک و بالعکس پرداخت.

ثابت پاسال در 1304 ش. سفری به بغداد کرد و از آنجا راهی بیروت شد و با خرید یک دستگاه ماشین فورد از نمایندگی آن در بیروت به حیفا رفت و با مقامات بهایی به ویژه شوقی ربانی دیدار و ملاقات کرد. (5)

این دیدارها و ملاقاتها و در نتیجه حمایت های مقامات بهایی از وی تأثیر زیادی در پیشرفت و رشد اقتصادی ثابت داشت. پس از بازگشت از آن سفر، به کار واردات اتومبیل از بیروت و خرید و فروش آن در تهران پرداخت.

پس از روی کار آمدن رضا خان و نفوذ بهائیان در دربار پهلوی، امتیاز حمل و نقل مرسولات پستی به واسطه دایی اش، میرزا رحیم خان ارجمند که معاون وزارت پست و تلگراف بود، به او و شرکت حمل و نقل ثابت پاسال اهدا شد. هم چنین او در جریان ساخت راه آهن ایران با اعمال نفوذ مراکز بهایی توانست قرارداد حمل ریل ها تا حمل نصب را از آن شرکت خود کند. (6)

حبیب ثابت پس از مدتی، با سرمایه بهاییان، در 29 سالگی، اولین کارخانه نجاری ماشینی را در ایران راه اندازی کرد و با خرید ماشین آلات مدرن نجاری و انتقال آنها به تهران و تأسیس کارخانه نجاری، نجاری را به حالت صنعتی درآورد. زمین این کارخانه بزرگ هم از سوی میرزا عبدالحسین فرمانفرما به مبلغ ناچیزی- آن هم به صورت قسطی- در اختیار حبیب قرار گرفت و کارخانه نجاری پیشرفته ثابت فعالیت خود را آغاز کرد. ساخت درهای مجلل کاخ شاه و مبلمان آن و تعویض سالانه آنها رونق کار ثابت را بالا برد و ثابت به نمایندگی از سوی بهائیان کوشید تا با رواج روحیه مصرف گرایی از آنها نهایت بهره را ببرد.(7)

ثابت در خاطراتش آورده است که رضاشاه و ملکه پهلوی به بازدید کارخانه آمدند و به دنبال آن تمام کارهای نجاری بلدیه و کاخ و کافه شهرداری و املاک شاهی و ساختمان های کلاردشت به کارخانه ثابت واگذار شد به گونه ای که «آن قدر زمین و چوب در اختیارمان قرار گرفت که جای نگهداری آن را نداشتیم.» (8)

با بروز جنگ دوم جهانی و نابسامانی اوضاع ایران، حبیب ثابت به همراه خانواده ایران را ترک کرد.  او از راه بغداد و بیروت و اروپا وارد آمریکا شد. در هاوایی با اگنس الکساندر دیدار کرد. اگنس از طرف شوقی ربانی به مقام ایادی امرالله به مفهوم معاونت، و مجری وظایف آیین بهائیت انتخاب شده بود و در تبلیغ بهایی و شناسانیدن این آیین به ساکنان هاوایی عشق و علاقه وصف ناپذیری ابراز می کرد. (9)

در تابستان 1332 ش. به دنبال اختلافاتی که بین محمدرضا پهلوی و محمد مصدق، نخست وزیر، پدید آمد، عده ای از خانواده محمدرضا در اثر فشار دولت از ایران خارج شده، به آمریکا رفتند. مادر محمدرضا (ملکه مادر)، همسر رضاشاه، هم یکی از آنان بود. او با کشتی وارد نیویورک شد و مورد استقبال حبیب ثابت قرار گرفت. خانواده پهلوی در مدت اقامت در امریکا مهمان حبیب پاسال بودند و از این رو پس از بازگشت مجدد ثابت پاسال در 1332 یا 1333 ش. به ایران ملکه مادر او و خانواده اش را به میهمانی مجللی در قصر دعوت کرد (10) و در برهه های مختلف از اقدامات اقتصادی وی به حمایت برخاست و امتیازات ویژه ای به وی داد. حبیب ثابت با وارد کردن کالاهای آمریکایی و تبدیل بازار ایران به بازار مصرف این کشور راه را برای تسلط کامل آمریکا بر اقتصاد ایران هموار ساخت.

با نفوذ روزافزون بهائیان در بدنه حکومت محمدرضا پهلوی و تعامل حکومت با بهائیت، سران بهائی می کوشیدند اقتصاد کشور را در قبضه خود درآورند و پایه های بهائیت را در ایران محکم تر سازند. بدین ترتیب، مأموریت تازه ثابت پاسال تأسیس نمایندگی پپسی کولای آمریکا در تهران و تمام شهرهای ایران بود. ثابت برای انجام این امر با همکاری عبدالمیثاق میثاقیه نخستین بنای کارخانه پپسی کولا و بزرگ ترین اقدام اقتصادی خود را در قطعه زمینی به مساحت هشت هزار متر مربع بنا نهاد. محصول کارخانه در 1334ش روانه بازار شد و در طول سال های بعد شعبه های این کارخانه در خرمشهر، اهواز، رشت، مشهد، اصفهان، شیراز، کرمانشاهان، ایرانشهر، کرمان، بندرعباس نیز با سرمایه ای در حدود یکصد و پنجاه میلیون دلار تأسیس گردید و با تبلیغات وسیع صاحبان کارخانه و فروش خوب محصولات و اجناس نیاز به کارخانه بطری سازی، در کنار کارخانه نوشابه سازی، کارخانه بطری سازی مینا نیز تأسیس شد.(11)

ثابت پاسال در 1337ش به ایجاد شبکه های تلویزیونی در ایران اقدام کرد و پس از تأسیس شبکه تلویزیونی در تهران به مرور در برخی شهرها نیز به تأسیس شبکه ها و فرستنده های تلویزیونی همت گماشت. او در خاطراتش گفته است که پس از دیدار با محمدرضا پهلوی و همفکری با منوچهر اقبال، شاهنشاه دستور تأسیس تلویزیون را صادر کرد. (12)

ثابت پاسال به موازات فعالیت در تلویزیون پروژه های بزرگ اقتصادی را هم هدایت می کرد. در آن ایام شرکت ثابت پاسال توسعه زیادی یافت و پس از آنکه بازار مصرف لاستیک در ایران را پر رونق کرد در 1343ش با انجام مقدماتی و جلب رضایت وزارت صنایع و اقتصاد، کارخانه ای با ظرفیت تولید بیست هزار تن لاستیک در زمینی به مساحت سی هزار متر مربع تأسیس کرد و از سال بعد تولیدات جنرال تایر را روانه بازار ساخت. اما این حجم تولید برای بازار ایران بسنده نبود. و شرکت ثابت پاسال همچنان به واردات لاستیک از آمریکا هم ادامه می داد. (13)

ثابت، همزمان به تأسیس نمایندگی اتومبیل استودبیکر، از شرکت های اتومبیل سازی آمریکایی در ایران اقدام کرد و واردات این اتومبیل به ایران را آغاز کرد.(14)

بدین ترتیب، سران بهاییت و در رأس آن حبیب ثابت ایران را به بازار مصرف اتومبیلهای خارجی به ویژه آمریکایی تبدیل کردند و حتی لوازم یدکی اتومبیلها را وارد ایران کردند تا کشور را به طور کامل به بازار مصرف تولیدات آمریکایی تبدیل نمایند. البته پس از مدتی استودبیکر به تعطیلی کشیده شد و ثابت نمایندگی شرکت فولکس واگن را دایر کرد و به واردات این اتومبیل آلمانی به کشور پرداخت.

با کسب نمایندگی کارخانه های مهم اتومبیل سازی و افزایش نیاز به لوازم یدکی از جمله روغن، باتری، شمع و غیره، حبیب ثابت در 1344ش با اخذ نمایندگی روغن موتور اسو، در جنوب تهران به تأسیس کارخانه تولید و تصفیه روغن موتور اسو اقدام کرد. پس از مدتی هم دو کارخانه بزرگ قوطی و بشکه سازی در محوطه همان کارخانه احداث کرد. 

از دیگر اقدامات اقتصادی ثابت پاسال در آن دوران تأسیس نمایندگی های اتولایت، لیفت تراک، هواپیماهای پیچکرافت، ماشینهای کشاورزی، ماشینهای ساختمانی، ماشینهای ماشین سازی، توسعه شرکت فیروز، نمایندگی های ریش تراش فیلیپس، اجاق گاز غذاپزی، یخچال های جنرال الکتریک و وستینگ هاوس و کلویناتور، تجارت دارو و وارد کردن محصولات دارویی از انگلستان و آمریکا به ایران و نمایندگی شرکت دارویی شرینگ آمریکا، نمایندگی لوازم پزشکی فیلیپس، تأسیس کارخانه سیم و کابل (سیکاب)، تأسیس نمایندگی لوازم آرایش لورن آمریکا و غیره از دیگر اقدامات ثابت پاسال بود.(15)

بسیاری از اجناسی که ثابت وارد ایران می کرد متعلق به شرکت های آمریکایی و یهودی بود. بنابراین طبیعی بود که در داخل و خارج از ایران از حمایت های بی وقفه آنان بهره مند شود. آنان با نفوذ در بدنه قدرت و با همراهی بهائیان راه را برای پیشرفت اقتصادی ثابت هموار می ساختند تا هر چه بیشتر بر اقتصاد ایران تسلط یابند.

یکی از اصلی ترین حمایت های آنان قرار دادن اعتبارات و وام های بانکی در اختیار ثابت بود تا او بتواند با کمترین هزینه ای نمایندگی شرکتهای مختلف آمریکایی را در ایران تأسیس کند و به تبع آن محصولات آن شرکتها را روانه بازار ایران نماید. لذا در دوره ای بانکهای ایران و خاورمیانه، بانک ایرانیان، بانک ایران و انگلیس و بانک توسعه صنعتی و معدنی در ایران تأسیس شدند.(16)

البته همچنانکه پیش از این نیز گفته شد حمایت بی دریغ سران بهائیت و مرکز فرقه بهائیت از حبیب و نفوذ روز افزون بهائیان در بدنه قدرت حکومت پهلوی و به تبغ آن روابط و مناسبات بهائیان و خود ثابت با سران حکومت محمدرضا در پیشرفت اقتصادی ثابت تأثیر زیادی داشت. ثابت با راهنمایی بهائیان با حسین علاء، اسدالله علم، ملکه مادر، علی امینی و امیرعباس هویدا ارتباطات و مناسبات نزدیکی داشت و در برهه های مختلف از این مناسبات سود می جست.

در دوران نخست وزیزی اسدالله علم او آنچنان خود را به علم نزدیک کرده بود که برخی فکر می کردند برنامه های اقتصادی دولت علم با نظر و به نفع حبیب ثابت انجام می شود و مناسبات وی با دربار و خاندان پهلوی را مهم ترین عامل موفقیت وی در عرصه اقتصادی می دانستند.

امام خمینی که با آگاهی و تیزبینی خاص خود از فعالیت های مخفیانه و مخرب سران بهایی در ایران آگاه بود، از فعالیتهای اقتصادی حبیب ثابت و زد و بندهای وی چنین پرده برداشت: « ... [ای علما و مردم] دین شما در معرض مخاطره و هجوم قرار گرفته است. دولت شما می خواهد به دست بهایی ها و اسرائیلی ها شما را از بین ببرد. بدانید که دولت شما به دو هزار نفر بهایی هر یک پانصد دلار کرایه طیاره داده که به لندن بروند، جمع شوند و علیه قرآن و پیغمبر شما تصمیم بگیرند. دولت شما در یک معامله فروش روغن و مواد نفتی از شرکت نفت به [حبیب] ثابت پاسال بهایی پنج میلیون تومان استفاده رسانیده است که با این پول مخارج اعزام بهایی ها به لندن و تبلیغات بهایی تأمین شود به مردم بگویید از مالیاتی که دولت شما از مسلمانها می گیرد این مخارج را می کند و یهودی و اسرائیلی و بهایی را تقویت می کند. اطلاع کامل دارم می خواهند بر خلاف تمایل ملت مسلمان ایران و سایر ملل اسلامی و عرب دولت اسرائیل را به رسمیت بشناسند...» (17)

حبیب ثابت پاسال که نام وی به عنوان اعضای فعال حلقه های فراماسونری در جلد سوم کتاب "فراموشخانه یا تاریخ فراماسونری در ایران" قید شده است، پس از حدود چهار دهه فعالیت در عرصه اقتصادی، خود را بازنشسته کرد و جایش را به هژبر یزدانی سپرد. او در 1355ش از ایران خارج شد و در نیویورک اقامت گزید. در همان دوران کتاب خاطرات خود را تحت عنوان سرگذشت حبیب ثابت به قلم خودش نوشت که پس از مرگش، پسرانش- هرمز و ایرج- آن را به چاپ رساندند.

 ثابت پاسال سرانجام در اسفند 1368 از دنیا رفت و جامعه بهایی با مرگ وی یکی از معتمدترین و خدمتگزارترین افراد خود را از دست داد و بیت العدل اعظم با ارسال تسلیت نامه ای به همسر وی، باهره خمسی، پایداری و ثبات او را «در خدمت به آستان حضرت ولی محبوب امرالله و تلاشهای بی نظیر آن متصاعد الی الله در جهت به دست آوردن اماکن متبرکه تهران و بالاخره کوشش های شجاعانه ایشان [را] در دفاع از جامعه مهد امرالله» ستود. (18)

 پس از مرگ ثابت، رژیم اسرائیل به پاس زحماتی که ثابت در جمع آوری و ارسال کمکهای بهایی برای کمک به اسرائیل در جریان جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل (1967) کشیده بود، یکی از خیابانهای شهر تل آویو را به نام او نامگذاری کرد و رادیو اسرائیل در بخش خبری خود مرگ و را «ضایعه بزرگ» نامید.

این مختصر آشنایی با هویت بهایی مالک پیشین ساختمان مورد مناقشه به سادگی در فضای مجازی در دسترس است و قطعا مسئولینی که دم از حفظ و نگهداری این ساختمان می زنند به آن اشراف کامل دارند. نکته ای که مهندس مهدی چمران رئیس شورای شهر فعلی تهران به درستی  به آن اشاره کرد و تقریبا تمام سایت ها و خبر گزاری ها عمدا یا سهوا آن را نادیده گرفتند.

وی به صراحت اعلام کرد که «اگر این ملک برای عده ای ارزشمند شده و خواستار نگهداری آن هستند به خاطر احترامی است که برای صاحب آن قائلند که به مذهب جعلی او که همان بهائیت است باز می گردد.»

نکته قابل تامل دیگر آنکه هرچه این جنجال رسانه ای پررنگ تر گردد، سود آن را مزدوران بهایی رژیم صهیونیستی می برند که بدون صرف کمترین هزینه خود را در صدر رسانه های ایران مطرح نگه می دارند و اثبات این مدعا را تنها با جستجوی واژه "ثابت پاسال" در یکی از موتورهای جستجو در اینترنت خواهید یافت.

پی نوشت ها

1-  اسناد فعالیت بهائیان در دوره محمدرضا شاه، تدوین ثریا شهسواری،‌ تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387ش، ص 113.

2-  سرگذشت حبیب ثابت به قلم خودش ،‌ لوس آنجلس،‌نشر ایرج و هرمز ثابت، 1993 م، ص 105

3-  سرگذشت حبیب ثابت ...، پیشین،‌ص 17.

4-  همان، ص 58.

5-  همان، ص 96.

6-  همان، ص 117.

7-  اسناد فعالیت بهائیان ...، پیشین، ص 116.

8-  سرگذشت حبیب ثابت ...، صص 148و 150.

9-  همان، ص 166.

10-  همان، ص 245.

11- همان، ص 238.

12-  همان، ص 250.

13-  همان، ص 193.

14-  همان، ص 196.

15-  همان، صص 226-207.

16-  سرگذشت حبیب ثابت...، ص 285، اسنادی از فعالیت بهائیان...، ص 121.

17- روحانی، سید حمید، نهضت امام خمینی، 3 جلد، تهران، عروج، 1385، ج1، صص 452-451.

18- سرگذشت حبیب ثابت ...، ص 292.