جریان شناسی مسیحیت تبشیری در ایران / آموزشگاه کتاب مقدس (چهارم)

انجمن رهپویان هدایت: پیش از این به تاریخچه و ساختار آموزشگاه کتاب مقدس ایران پرداخته شد.  در شماره حاضر  و به دنبال همان بحث اهداف و عملکرد آموزشگاه کتاب مقدس و نقش و جایگاه آن در حوزه فعالیت مسیحیت تبشیری بررسی خواهد شد.

اهداف و راهبردهای آموزشگاه کتاب مقدس ایران

اسناد و منابع نشان می‌دهد مهم‌ترین و اصلی ترین هدف آموزشگاه کتاب مقدس ایران "شاگرد سازی" و تربیت "خادم" است. در واقع تربیت و کادرسازی نیروهای وفادار به اهداف کلیسا و مبلغینی که توانایی جذب افراد به کلیساهای غیر قانونی جماعت ربانی داشته باشند را باید به عنوان اولین و مهم‌ترین هدف‌های این مرکز در نظر گرفته شود. راهکار رسیدن به این اهداف، آموزش فرد در آموزشگاه کتاب مقدس و سپس گسیل داشتن او به کلیساهای خانگی که در واقع بخش عملی طرح آموزش دانشجویان آموزشگاه به حساب می‌آید.

این هدف گزاری (آموزش و تربیت رهبر برای هدایت کلیسای خانگی) از روزهای آغازین فعالیت آموزشگاه وجود داشت. در گزارش کار آموزشگاه مربوط به خردادماه 1359 در زمانی که داود طوماس مدیریت آموزشگاه را به عهده دارد، نقشه راهی ترسیم شده است که در آن توسعه و تشویق آموزش در شهرستان ها مدنظر بوده است. اولویت دیگر برگزاری دوره های طولانی برای افرادی است که به طور تمام وقت در اختیار کلیسا باشند. اهداف آموزشگاه در سال هایی که کشورمان انقلاب را به پیروزی رسانده بود تعلیم و آماده ساختن شاگردانی برای پیگیری جدی موضوع گسترش برنامه های تبلیغی و شاگردسازی بوده است. در واقع سران کلیسای جماعت ربانی به زعم خودشان در این سال ها تجدید قوا و دادن آموزش بیشتر به افراد فعال و موثر کلیساها را دنبال می‌کردند.

نگاهی به عملکرد آموزشگاه کتاب مقدس

نگاهی به سیر حرکتی آموزشگاه نشان می‌دهد اهداف و عملکرد آموزشگاه کتاب مقدس ایران (آکما) هماهنگی کامل با یکدیگر داشته و آموزشگاه دقیقا بر اساس اهداف از پیش تعیین شده حرکت می‌کرده است. اهدافی که در بسیاری وجوه با هدف‌های کلیسا همپوشانی داشت. در نگاهی جامع عملکرد آموزشگاه را می‌توان چنین بر شمرد:

 برنامه ریزی آموزشی و تبیین اهداف تعلیمی به منظور بالابردن سطح تعلیمی کلیساهای شورا

 پذیرش دانشجو و ترتبیت شاگرد و خادم برای تبشیر و تبلیغ مسیحیت صهیونیستی

تدریس و تعلیم الهیات مسیحی در سطوح مختلف به صورت حضوری و مکاتبه‌ای

ترجمه و تکثیر کتب الهیاتی و تعلیمی

چاپ فصلنامه بنیاد راستی به عنوان نشریه ارگان آموزگاه کتاب مقدس

برگزاری سمینارهای الهیات مسیحت صهیونیستی

ارائه دروس آموزشگاه به سایر کلیساهای غیر قانوی پروتستان مانند انجیلی، پنطیکاستی، آشوری و غیره.

ارتباط با سازمان‌های تبشیری همچون موسسه تبشیری ایلام، دانشگاه گلوبال (ICI) و کانون الهیات پارس.

در ادامه هر یک از وجوه فعالیت‌های یاد شده توضیح و تبیین خواهد شد.

از ابتدای تاسیس آموزشگاه کتاب مقدس تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران با توجه به آزاد بودن فعالیت های تبشیری در کشور، آموزشگاه بیشتر تربیت کشیش را مدنظر داشت و در واقع یکی از اهداف تشکیل آن پرورش و تعلیم عده زیادی کشیش برای سایر شهرستانها بود. بررسی عملکرد آموزشگاه نیز نشان می‌دهد که بسیاری از سران جریان کلیسایی جماعت ربانی تربیت شده آن هستند. افرادی چون سارو خاچیکیان که بعدها مدیر این مرکز شد. همچنین نفوذ در دانشگاه نیز در این سال‌ها به شدت پیگیری می‌شد. آموزشگاه کتاب مقدس در سال‌های قبل از انقلاب از طریق شاهپور پورپشنگ که خود فارسی زبان بود کلاس‌های مخصوص الهیات مسیحی برای دانشجویان برپا می‌کرد. در این کلاس ها علاوه بر پورپشنگ، سموئیل یقنظر، سارو خاچیکیان، داود طوماس نژاد اقدم و ژانت طوماس به تدریس می‌پرداختند. در همان دوره دو نوع نشریه جهت توزیع بین دانشجویان «دانشگاه تهران» از اروپا برای ایران ارسال شده و نشریه ای دیگر نیز از طریق لئون هایراپتیان بین دانشجویان این دانشگاه توزیع می‌شد. بعد از افتتاح کلیسای جدید جماعت ربانی، دامنه تبلیغات بین دانشجویان «دانشگاه تهران» افزایش یافته تا از رهگذر آن بتوانند بین دانشجویان عواملی داشته باشند که گزارش فعالیت‌های دانشجویی را به کلیسا و عوامل آمریکایی بدهد و اهداف خود را نیز از طریق نفوذی‌های خود در دانشگاه پیاده کنند.

در پی پیروزی انقلاب و در سال‌های اولیه، سران کلیسای غیرقانونی جماعت ربانی کوشیدند تا انسجام آموزشگاه را حفظ کنند و بدین ترتیب در سال‌هایی که انقلاب تازه به پیروزی رسیده بود آنها به دنبال تجدید قوا بودند؛ اما به جای تمرکز در پایتخت بیشتر شاگردسازی در شهرستانها را مدنظر قرار دادند. شاید علت این امر کنترل کمتری بود که در شهرستان‌ها نسبت به تهران در خصوص فعالیت‌های فرقه‌ای وجود داشت. این روند تا دهه 70 ادامه داشت، در این زمان نخستین آیین نامه آموزشگاه تدوین شد و مطابق این آیین نامه آموزشگاه کتاب مقدس مجری نظام آموزشی کلیساهای جماعت ربانی محسوب می‌شد. 

پس از این عملکرد آموزشگاه کتاب مقدس بیشتر تربیت شاگرد است. یعنی به جای تربیت کشیش و کادرسازی به سمت فعالیت های تبشیری گام برمی‌دارد. در این زمان چند نوع دوره برگزار می‌شد. دوره های تعلیمی سطح مقدماتی، دوره تربیت معلم و تربیت خادم. باید به دوره تربیت خادم به عنوان یک دوره ویژه نگریست چرا که فارغ التحصیلان این دوره در مناصب کلیسایی قرار گرفته و تا شبانی کلیسا (مسئولیت کلی کلیسا) و مراتب بالاتر پیش می رفتند؛ به همین دلیل کلیه داوطلبین شرکت کننده در این دوره توسط ناظر شورا معرفی و یا تایید می شدند.

دوره های تربیت معلم و تربیت خادم در راستای گسترش فعالیت تبیشری صورت گرفته تا نیازهای قسمت های مختلف کلیسا به معلم و خادم تامین شود. همچنین تربیت این گروه از دانشجویان به نوعی شاگردسازی و تربیت کادر برای تشکیلات جماعت ربانی نیز منجر شد. از اوایل دهه هفتاد جهت تعلیم و تقویت مبانی تعلیمی تبشیری ها، دوره‌ای موسوم به "دوره‌های تعلیمی شهرستان‌ها" آغاز شد. 

دلیل برگزاری آن عدم دسترسی اعضای شهرستانی کلیسا بهه دوره‌های تعلیماتی بود که در طول سال و در تهران برگزار می‌شد. طول هر دوره که در تهران مخصوصا برای شهرستانی ها برگزار می شد، بین 4 الی 7 روز بوده و هزینه های سفر و اقامت معلم آموزشگاه از قبل تامین شده بود.

 آموزشگاه در سال های بعد از 2000 میلادی، (دهه هشتاد شمسی) سعی کرده یک طبقه بندی به روش تقسیم بندی های معمول در دانشگاه ها برای تدریس داشته باشد و برای همین منظور ابتدا دروس آموزشگاه کتاب مقدس در 3 موضوع الهیات نظام مند، الهیات کتاب مقدس و خدمات مسیحی، با 31 عنوان درسی و در 83 واحد درسی تعریف شد که بعدها تقسیم بندی از سه موضوع به چهار موضوع افزایش یافت. 

نکته قابل توجه این است که بخش عمده ای از دروس مربوط به خدمات مسیحی به بحث درباره چگونگی تبشیر و جذب افراد به کلیسا می‌پرداخت. در همین زمان یعنی سال 1380 تاسیس آموزشگاه تمام وقت کتاب مقدس مطرح شد. در این دوره طرحی به تصویب رسید که بر مبنای آن دانشجویان آموزشگاه از میان افراد مستعد معرفی شده و یا داوطلب به مدت 2سال و نیم تحت آموزش‌های خاصی قرار می‌گرفتند. آموزش تمام وقت در اردیبهشت سال 1381 شروع شد. در مدت آموزش به دانشجویان بورسیه داده شده و حتی برای دانشجویان شهرستانی در تهران مسکن اجاره می‌شد. بخشی از آموزش آن‌ها را اقدامات عملی تشکیل می‌داد. این بخش زیر نظر ادوارد هوسپان مهر انجام می‌شد. به نظر می‌رسد قسمت عملی آموزش‌های آموزشگاه کتاب مقدس ایران (آکما) راه‌اندازی و مدیریت کلیساهای خانگی باشد. این رویکرد با گسترش کلیساهای زیرزمینی در این برهه و همزمان با اجرای این طرح در سطح شهر تهران بی ارتباط نیست.

از سال 2011 میلادی تغییرات بیشتری در برنامه های آموزشگاه به وجود آمد. بر اساس این تغییرات آموزشگاه از نظر مقاطع درسی تقسیم بندی شد. چنان که به عنوان نمونه مقطع لیسانس شامل کسانی بود که این دروس را تعلیم می‌دیدند: کمک به رشد مسیحیان، چگونه بشارت دهیم، تأسیس کلیساهای جدید، مسیحی مسئول و غیره، که نگاهی به آنها بار دیگر تمرکز این کلیسا بر اقدامات تبشیری انفرادی را به ذهن متبادر می سازد و حکایت از برداشتن گام های جدی آموزشی از سوی صهیونیسم مسیحی برای تغییر دین در ایران دارد.

غیر از روش برگزاری کلاس‌های حضوری، آموزشگاه از روش‌هایی موسوم به دوره‌های کاستی نیز استفاده می‌کرد. بر این اساس در صورتی که به طور حضوری امکان تشکیل کلاس در کلیسایی وجود نداشت تمام کلیساها، تحت شرایطی می توانستند از کاست های (سی دی یا فلش) این دروس که قبلا تدریس شده بودند استفاده نمایند. تعدادی از دروس آموزشگاه به صورت کاست (یا سی دی و فلش) به دانشجویان تحویل داده شده و دانشجویان تهران در عرض سه ماه و در شهرستان در عرض 5 ماه برای یادگیری این دروس و امتحان آن آماده می شدند. دوره کاستی به دلایلی چون عدم کیفیت ضبط به علت عجله در ضبط کردن و ضبط مکرر و ارسال مجدد نوارها از دیگر کلیساها و شهرستان به آموزشگاه و بالعکس، عدم در دسترس قرار گرفتن به موقع، عدم انجام آزمون های میانی، هزینه بر بودن ارسال و عودت نوارها از طریق پست به تدریج اهمیت خود را از دست داد و بعد از مدتی برگزاری این دوره به طور کلی لغو شد.

آموزشگاه کتاب مقدس در کنار مأموریت های آموزشی و تبشیری، از طریق کتاب فروشی وابسته به خود، کتاب های درسی و تعلیمی و لوح های فشرده مورد نیازش را تامین می کرد. این کتابفروشی همچنین در کنار کتاب های درسی، تامین کتاب های متفرقه برای مطالعه آزاد دانش آموزان و دانشجویان نوکیش را نیز بر عهده داشت. نگاهی به برخی گزارش‌ها نشان می دهد که به طور متوسط در هر ترمی حدود 40 الی 80 کتاب تعلیمی از سوی کتابفروشی برای آموزشگاه کتاب مقدس تهیه می شد. علاوه بر این در گزارش‌های موجود مشاهده می شود که در یک سال مالی آموزشگاه از طریق کتابفروشی‌اش به کلیساهای مختلف در سراسر کشور حدود سی میلیون ریال کتاب فروخته است.

انتشارات حیات ابدی، نور جهان و آفتاب عدالت سه انتشاراتی بودند که کتاب ها، جزوه ها و بولتن های مورد نیاز آموزشگاه و کلیساهای جماعت ربانی را چاپ می کردند. نسخه های موجود در این انتشارات که در خصوص تعلیمات مسیحی بوده قابل توجه به نظر می رسد چنانچه تنها در سال 1375 در انتشارات حیات ابدی، تعداد کتاب ها بیش از 20 هزار نسخه بوده است.

از دیگر وجوه عملکرد آموزشگاه ارتباط با سازمان های تبشیری از جمله سازمان ایلام است. چنان که بخشی از گزارش‌های سالانه آموزشگاه به شورای کلیسای جماعت ربانی را نتیجه جلساتی تشکیل می‌داد که با هدف بررسی فرایند اعزام دانشجو به کالج ایلام در انگلستان، مسافرت‌ها به انگلیس و شرکت در جلسات مشترک با سازمان مزبور تشکیل شده بود.

علاوه بر این آموزشگاه کتاب مقدس ایران از معلمین کالج ایلام هم برای همکاری در آموزشگاه کتاب مقدس ایران دعوت می کرد. داوود طوماس، سارو خاچیکی، آرمان رشدی و خانواده یقنظر همگی بعد از مهاجرتشان به کشورهای غربی به خصوص آمریکا و انگلیس، به دعوت آموزشگاه  برای تدریس مجددا در داخل ایران حضور می یافتند. تبادل کتاب های تبشیری بین موسسه ایلام و آموزشگاه کتاب مقدس نیز امری مرسوم در دوره های مختلف بوده و این تبادل چه با سفارش های شفاهی و چه با درخواست های کتبی به سهولت انجام می گیرد. می توان گفت که کالج ایلام و آموزشگاه کتاب مقدس ایران به محض اطلاع از کمبودهای حوزه کتاب به سرعت همدیگر را پوشش می دهند تا در امور آموزشی دچار اختلال نشوند.

آموزشگاه همچنین پلی برای ارتباط دانشجویان این مرکز با دانشگاه گلوبال در آمریکا بود و ثبت نام دانشجویان برای شرکت در دوره های رسمی دانشگاه از طریق این مرکز صورت می‌گرفت. یکی از وظایف آموزشگاه کتاب مقدس هماهنگی برای برگزاری دوره های دانشگاه آی سی آی است. در دوران مدیریت آرمان رشدی و با سفارش میسیونرها به تدریج دروس آی سی آی جزء دروس رسمی آموزشگاه کتاب مقدس ایران شد. امور مربوط به آی سی آی که تا پیش از مدیریت آرمان رشدی، مستقل از آموزشگاه کتاب مقدس ایران انجام می شد، در چارچوب امور آموزشگاه قرار گرفت. روبرت آسریان آخرین فردی بود که بعد از عهده دار شدن مدیریت آموزشگاه کتاب مقدس، نمایندگی دانشگاه آی سی آی در ایران را نیز بر عهده گرفت.

علاوه بر آنچه گفته شد آموزشگاه کتاب مقدس در کنار همکاری هایش با موسسات بین المللی تعلیمات کلیسایی، وظیفه داشته تا علاوه بر مراجعین کلیساهای جماعت ربانی از دیگر کلیساهای آشوریان و پنطیکاستی از شهرهای مختلف ایران نیز شاگرد بپذیرد تا هر چه بیشتر بتواند به وظیفه خود در خصوص کادرسازی و انجام تبلیغ و تبشیر عمل کرده و شاگردان بیشتری را برای انجام امور تبلیغی و تبشیری در سطح کشور، تربیت کند.

مطالعه قسمت‌های گذشته در:

جریان‌شناسی مسیحیت تبشیری در ایران/ آموزشگاه کتاب مقدس(بخش اول)

جریان‌شناسی مسیحیت تبشیری در ایران/ آموزشگاه کتاب مقدس(بخش دوم)

جریان‌شناسی مسیحیت تبشیری در ایران/ آموزشگاه کتاب مقدس(بخش سوم)