چند همسری؛ واجب در کتاب مقدس و نظام مند در اسلام(بخش چهارم)

به گزارش انجمن رهپویان هدایت: مرحوم علامه طباطبائی در تفسیر المیزان در باب تفسیر آیه 3 از سوره مبارکه نساء که درباره چند همسری است، آورده است: نکته اى که در این تعبیر هست این است که به جاى این که بفرماید:( فانکحوا من طاب لکم)، فرمود: (ما طاب لکم) و این بدین خاطر است که زمینه را براى بیان تعداد همسران فراهم کند.

اگر فرموده بود: پس با هر کس دلتان مى خواهد ازدواج کنید، دیگر جا براى گفتن یکى، دوتا، سه تا و چهارتا باقى نمى ماند، لذا فرمود: هر چه دلتان مى خواهد ازدواج کنید، یکى، دو تا، سه تا، چهار تا.

به جاى اینکه بفرماید: ( ان لم تطب لکم الازدواج بالیتامى ) فرمود:(ان خفتم الا تقسطوا فى الیتامى) و این، از باب به کار بردن سبب در جاى مسبب است و با یک تیر دو هدف زدن .

در این آیه می خواهد بفهماندکه علت بى رغبت بودن شما به ازدواج با دختران یتیم چیست و نیز خواست که علت جزا را هم بیان کرده باشد و بفهماند اینکه در جمله جزا گفته شده است: (فانکحوا ما طاب لکم) برای این است که در سایر زنان ترس از عدم قسط را نداری.

کلمه(مثنى) بر وزن مفعل است و کلمه (ثلاث) و (رباع ) بر وزن( فعال) است و این دو وزن (مفعل و فعال ) در باب اعداد، دلالت بر تکرار ماده مى کند در نتیجه معناى(مثنى )،دوتا دوتاو معناى (ثلاث )، سه تا سه تاو معناى (رباع )،چهارتا چهارتا است.

خطاب در آیه به تمامى مردم است نه به یک نفر، از این رو هر یک از این سه کلمه را با حرف (واو) از دیگرى جدا کرد تا تخییر را برساند و این معنا را افاده کند که هر یک از مؤمنین اختیار دارند در اینکه دو یا سه و یا چهار نفر همسر براى خود انتخاب کنند.

 از آنجا که کل مردم در اینجا مخاطب مى باشند، عددهاى (دو)، (سه) و (چهار) باید در قالب کلماتى ادا شوند که بیانگر تکرار است که آن کلمات عبارتند از: (مثنى )، (ثلاث) و (رباع).

با این بیان و با قرینه اى که در آیه هست یعنى جمله : ( و اگر ترسیدید نتوانید رعایت عدالت کنید یک زن بگیرید و یا به کنیزى که دارید اکتفا کنید).

و همچنین به قرینه آیه (والمحصنات)،که آیه 24 سوره مبارکه نساء است، این احتمال از بین مى رود که آیه خواسته باشد بفرماید:(شما مى توانید با یک عقد دو یا سه و یا چهار زن را تزویج نمائید) .

و یا این احتمال که قرآن کریم خواسته باشد بفرماید: مى توانید اول دو نفر را با هم بگیرید و سپس دو نفر دیگر را با هم به یک عقد بگیرید و همچنین دو تاى دیگر و... و یا بفرماید: مى توانید سه تا اول و سه تا بعدا یا چهارتا اول و چهارتا بعدا بگیرید.

و یا اینکه بفرماید: ( بیش از یک مرد مى تواند در یک زن شرکت داشته باشد)، اینها احتمالاتى است که هیچگاه از آیه شریفه استفاده نمى شود و این آیه به هیچ وجه تحمل این معنا را ندارد.

علاوه بر اینکه این معنا ضرورى و بدیهى است که اسلام داشتن بیش از چهار همسر را تجویز نکرده و نیز هرگز اجازه نمى دهد که دو نفر مرد با یکدیگر مشترکا یک زن را بگیرند.

و نیز با این بیان، این احتمال نیز دفع مى شود که (واو) آیه شریفه (مثنى)و( ثلاث)و(رباع)، (واو)جمع باشد (نه واو تفصیل) و خواسته باشد این معنا را برساند که جمع بین نه همسر _ که حاصل جمع میان عدد دو و سه و چهار مى باشد _ جایز است.

ادامه دارد...