معرفی کتاب/ پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسا(c.m.s) در دوره قاجاریه

کتاب "پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیساc.m.s  در دورة قاجاریه" تألیف صفورا برومند را انتشارات موسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران در 302 صفحه به چاپ رسانده است.

به گزارش انجمن رهپویان هدایت، تأسیس انجمن‌های تبلیغی در واپسین دهه‌های قرن هجده میلادی سرآغاز دوران تازه‌ای برای تاریخ کلیسای پروتستان بود.

 در ابتدا هدف اصلی این انجمن‌ها، تبلیغ مسیحیت و تبشیر جوامع پروتستان اروپایی و مستعمره‌نشین‌های دولت‌های پروتستان در آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه در نظر گرفته شد.

به مرور این آیین در قرن نوزده میلادی با کمک امپریالیسم و استعمار در این مناطق گسترش یافت؛ به‌گونه‌ای که انجمن‌های تبلیغی اعم از انجمن‌های وابسته به کلیسای انگلیس یا کلیساهای آزاد، با دریافت کمک‌هایی از دولت‌های توسعه‌طلب و پروتستان مانند: انگلیس و آمریکا، امور به‌ظاهر خیریه و فرهنگی خویش را در سرزمین‌های تحت نظارت دولت‌های مزبور توسعه دادند.

این انجمن در سال 1812 میلادی  «chuarch Missionary society‌»  نام گرفت. زمان مناسب برای فعالیت این انجمن در ایران در سال 1869میلادی مقارن با بیست و یکمین سال از دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار تشخیص داده شد و در این راستا یک مُبلّغ مشهور برای اقامت دو ساله به ایران فرستاده شد. ‌

صفورا برومند برای موشکافی فعالیت این مؤسسه تبشیری مسیحی، کتابی با عنوان "پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسا در دوره قاجاریه" را با بهره‌گیری از منابع و اسناد مؤسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران، سازمان اسناد و کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران و مراکز تحقیقاتی امور تبلیغی در هندوستان مانند: گوآ و مرکز انجمن تبلیغی کلیسا در لندن تدوین کرده است.

بخش مقدماتی کتاب، "مسیحیت و تبلیغ آن در ایران و جهان" نام گرفته که در آن مؤلف، ابتدا واژه‌ها و اصطلاحات خاص مُبلّغان که برخی از آن‌ها به زبان فارسی راه یافته، معرفی و موارد استعمال آن‌ها بیان و سپس تاریخچة تبلیغ در ادیان اسلام، یهود و مسیحیت آورده شده و در ادامه سیر گسترش مسیحیت در ایران از پیدایش تا قرن سیزدهم قمری -نوزدهم میلادی- را مورد بررسی قرار می‌دهد.

 صفورا برومند در بخش اول کتاب "پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسا در دوره قاجاریه"، به فعالیت‌های نخستین مُبلّغان پروتستان در ایران پرداخته و در آن روند تبلیغ این فرقه در ایران تا قرن سیزدهم قمری را بررسی کرده و در ادامه چهره‌ها‌ی شاخص مُبلّغ فرقه پروتستان در ایرانِ قرن سیزدهم معرفی شده‌اند.

در بخش دوم در قالب سیزده فصل به مسائل و مباحثی مانند: چگونگی شکل‌گیری و نحوة آغاز فعالیت این انجمن در ایران، پایگاه‌ها و فعالیت‌های مذهبی، آموزشی و پزشکی انجمن در دورة قاجاریه در مراکزی چون: جلفا، اصفهان، کرمان، یزد و شیراز، جایگاه و نقش مُبلّغان مذهبی زن در هیئت‌های انجمن و مواضع و واکنش اقشار مختلف جامعة ایران به‌خصوص علما در برابر فعالیت‌های انجمن پرداخته شده است.

گفتنی است کتاب‌هایی مانند: تحقیقی در دین یهود، هنری مارتین، جنبش میسیونری در عصر جدید، تاریخ و دو اقلیت مذهبی یهود و مسیحیت در ایران، دو مذهب به ضمیمه کلیسا و استعمار و ادیان بزرگ جهان از جمله منابع مورد استفاده مؤلف برای تدوین کتابِ به شمار می‌آیند.